Alıntı Kelimeler Nasıl Yazılır?

Alıntı kelimeler nasıl yazılır? Yabancı dillerden aldığımız kelimelerin yazımı başlı başına bir sorundur bizde. Ezberleyeyim deseniz de alıntı kelimelerin nasıl yazılacağına karar vermek yazıyı kaleme alırken çoğu zaman mümkün olmayabilir. Bunun en güvenilir yolu TDK’nin yazım kuralları sayfasını sürekli takip etmektir. Neden sürekli takip edilmeli diyorum, çünkü TDK de bazen yazım değişikliğine gidebiliyor.

“Peki, madem bu bilgiler TDK sayfasında var, öyleyse niye buraya aynı bilgileri aldınız?” diyebilirsiniz. Haklısınız. Benimki sadece bir bilgi tekrarı. Ayrıca TDK sayfasına hiç yolu düşmeyen ama bu bloğu takip eden okuyuculara da faydası olur düşüncesindeyim. Hatalı bilgi denizine dönüşen internette, doğru bilgilerin paylaşıldığı sayfaların sayısı artsın istiyorum. Blogda yer alan benzer içerikler için “Yazım Kuralları Nelerdir?” sayfasını inceleyebilirsiniz.

Biraz uzattım yine. Haydi konuya bakalım.

Alıntı kelimelerin yazılışlarıyla ilgili bazı noktalar aşa­ğıda gösterilmiştir:

1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır: 
francala, gram, gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, pro­tein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren, triptik vb.

Bu tür birkaç alıntıda, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da gösterilir: 
iskar­pin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp vb.

2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır:
alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, kilogram, orkestra, paragraf, tel­graf vb.

3. İki ünsüzle biten Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: 
film, form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp vb.

4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi korunur: 
biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog vb.

Ancak fotoğraf ve topoğraf kelimelerinde g’ler, ğ’ye döner.

*            *           *

Aşağıdaki durumlarda Batı kökenli kelimeler özgün biçimleri ile ya­zılırlar:

1. Bilim, sanat ve uzmanlık dallarında kullanılan bazı terimler: 
andante (müzik), cuprum (kimya), deseptyl (eczacılık), quercus, terminus technicus (teknik terim) vb.

2. Latin yazı sistemini kullanan dillerden alınma deyim ve sözler: 
Veni, vidi, vici (Geldim, gördüm, yendim.); conditio sine qua non (Olmazsa olmaz.); eppur si muove (Dünya her şeye rağmen dönüyor.); to be or not to be (olmak veya olmamak); l’art pour l’art (Sanat sanat içindir.); l’Etat c’est moi (Devlet benim.); traduttore traditore (Çevirmen haindir.); persona non grata (istenmeyen kişi) vb.

Mesele falan değildi öyle,
To be or not to be kendisi için;
Bir akşam uyudu;
Uyanmayıverdi. (Orhan Veli Kanık)